रुकुम । रुकुम पश्चिमको मुसीकोट नगरपालिका वडा नम्वर ५ का टोपबहादुर खत्री जिल्लामा काठे पिङको मालिक भनेर चिनिनु हुन्छ । उहाँसंग कुनै समय १० वटा सम्म काठे पिङ हुन्थे । जिल्ला र जिल्ला बाहिरका सबै मेलामा उनले काठे पिङ लिने गर्छन । काठे पिङबाट राम्रै आम्दानी गर्दै आएका खत्रीले पछिल्लो वर्षहरुमा भने राम्रो आम्दानी गर्न सकेका छैनन् ।

गाउँ घरमा लाग्ने मेलामा विभिन्न ठाउँका व्यापारीहरुले फलामको पिङ ल्याउदा काठको पिङ चढ्नेको सख्या घट्दै गएको हो । मेलाहरुमा यति बेला काठका पिङ थोरै मात्रामा देखिन्छन् । काठका पिङ लोप हुदै गए पछि जिल्लाका काठे पिङ संचालन गरेर जिविकोपार्जन गर्नेहरुलाई समस्या भएको छ ।

“जिल्लाका सवै मेलाहरुमा पिङ लगेर एउटा काठे पिङबाट ५० हजार सम्म आम्दानी हुन्थ्यो । तर अहिले भने काठका पिङ चढ्नै छाडे । वर्षौ देखि काठेपिङ चलाएर चलेको जिवन अहिले धान्नै मुस्किल भएको छ ।” खत्रीले भने ।

कुनै समयमा एउटा मेलामा २५ वटा सम्म काठेपिङ देखिन्थे । अहिले मुस्किलले पनि ५ वटा पनि काठेपिङ हुदैनन् । अहिले पनि घिमाने, पोखरा र थर्पुमा गरेर ७ वटा काठे पिङ छन् । जिल्लाका सवै मेलामा ति पिङ लिदा पनि सोचे जस्तो आम्दानी नभएको पिङ संचालकहरुको गुनासो छ ।

घिमानेका केहि व्यक्तिहरुले करिव १८ वर्ष देखि मेलामा काठेपिङ लिएर जिविको चलाईरहेका छन् । उनीहरुले दशैं, तिहार पछि लाग्ने मेलाहरुमा काठे पिङ संचालन गर्ने गरेका छन् । पछिल्लो समय काठेपिङ चढ्नेहरुको संख्या घट्दै जादा पिङ संचालन व्यवसायबाट पलाएन हुने अवस्था आएको स्थानीय विष्णु शर्माले जानकारी दिए ।

डिग्रे मेला, कुनाखेत, नाथिगाड, आला, बेलटापु, साखको पापिनी लगायत जिल्लाका मुख्य मेला हुन् । यी मेलामा काठे पिङ संचालनबाट बार्षिक ३ लाख सम्म आम्दानी हुने गरेकोमा अहिले त्यो पेशा हराउदै गएको रिमबहादुर नाथले बताए । रिमबहादुरले पनि काठेपिङ संचालन गर्न लागेको पनि १५ वर्ष भयो । उन पनि काठे पिङ संचालन व्यवसायमा सन्तुष्टि छैनन् ।

“मेलामा फलामे पिङ आएका छन्, काठको पिङ भन्दा रमाईलो र सुरक्षित हुन्छ ।” जमुना पुनले भनिन्– हामिलाई त फलामकै पिङ चढ्न मन पर्छ ।” अहिलेका युवा युवती पनि काठेपिङ चढ्न रुचाउदैनन् । मौलिकता झल्किने काठे पिङ विस्तापित हुनु भनेको मेलामा देखिने पुरानो मौलिकता हराएको मान्न सकिने उनको भनाई छ ।